BİZİ! İŞİTİR ve GÖRÜR

Geçen hafta Kuranımızın nüzul sırasına göre 32. Ayetİ olan, 7. gurup ayetlerden İhlas suresinin 1. ayeti celilesini izah ve açıklamaya başlamıştık. Bu dersimizde kalan kısmını öğrenmeye devam edeceğiz.

Bismillah Kul huvallahu ehad, de ki O Allah bir’dir.

Hazreti peygamberimiz (sav) bu ayetle ilgili olarak; Kul huvallahu ehad Allahu tealanın nesebini anlatan bir suredir, buyuruyor. Buna göre yüceler yücesi Rabbimizi önce bilmeli sonra tanımalıyız. Allah’ı kafirler de bilirler ancak tanımak müminlere hastır.

Bu dersimizde Rabbimizin sıfatlarını ve fiillerini değil, 12 temel ilke üzerinden zatını tanıyacağız. Onu layık olduğu şekilde tanıyamaz isek imanımız tam yerine oturmuş olmaz. İmanımızın sağlam zemine oturması, tam tatmin olmamız için bu ilkeleri ezberleyemesek de bilmeliyiz.

Allahu teala bizleri kendi zatını tanıyıp karşılığında sevap kazanarak cennete gitmemiz için yaratmıştır. Herkesin cennetteki makamı farklıdır. Kullar içinde aynı makamda olan iki kişi yoktur. Bu makam Rabbimizi bilmesi ve tanımasına göre olur.

Cenabı hak Enam suresinde, Hac suresinde ve Zümer suresinde bismillah Ma kaderullahe hakka kadrihi, Allahın kadrini, büyüklüğünü tanıyamadılar, buyuruyor. İmam Azam Efendimiz bu ayetlere dayanarak Fıkhı Ekber adlı eserinde; Müminler, Allahu telayı şanına yakışır şekilde tanımak zorundadır, buyurmaktadır.

Nuh suresinde ise bismillah la tercune lillahi vekara, Allaha ona yakışır şekilde vakarı ve saygıyı gösterip davranmıyorsunuz, buyuruyor. 

Rabbimizin Zatını Tanıyabilmenin İlkeleri;

1- Allahu Teala, zatı ve zatullahı ile vardır. Varlığı kendi kendiyledir. Şimdi var olduğu gibi hep var olacaktır. Varlığının önünde de sonunda da yokluk olamaz. Çünkü onun varlığı lazımdır.

Arkadaşlar bu tanımlamayı İmam Azam efendimizin Fıkhı Ekber adlı eserinden aldık. Anlaşılabilir hale gelmesi için iki aydır uğraşıyorum ancak bu kadar sadeleştirebildim. Ali imran suresi, Enam suresi ve Taha suresinden sadeleştirilmiştir.

Bununla ilgili olarak Rahman suresinde de; Rabbimiz bakidir, ebedidir, huvel bakidir, buyurur.

2- El hayyul; Ayetel kürside okuduğumuz bu esma Rabbimiz sürekli diridir anlamına gelir.

3-Yine ayetel kürside geçen bismillah …Sinetün velâ nevm… ise O’nu uyuklama, uyku tutmaz anlamına gelir. Rabbimiz için bu iki şey asla söz konusu değildir.

4- Cenabı hak varlıkların en azizidir.

5- Üzerinden zaman geçmez, zamanlı değildir. Öncesi ve sonrası yoktur. Zaman kavramı biz yaratılmışlar içindir. O’nun için zaman kavramı yoktur. O’nun zamana ihtiyacı yoktur. O zaman kavramıyla sınırlanamaz.

6- Cenabı hak mekânlı değildir. Bir mekâna yerleşmiş değildir. Önü arkası altı üstü sağı solu yoktur. Bir şeyin mahallinde değildir. Bir yerde değildir. Varlıklara muhtaç değildir. Azamet ve kibriya ile muttasıftır. Biz bunu rükuda iken Sübhane Rabbiyel azim diyerek ifade ederiz. Geçmiş ümmetlerin ibadetlerinde rüku yoktur. Onlarda sağ yanakları üzerine secde vardır.

Sıfatları ile her yer gözetimindedir. Rabbimiz 6 surede bismillah …esmau ve era, buyururken bu ayeti Tur suresinde bismillah …bi a'yunina, benim gözetimim altındasınız, buyurarak taçlandırır.

Bu mekân mevzusunun sosyal hayatımızdaki safhaları

İman umdesi olarak söylediğimiz Allah her yerde hazır ve nazırdır cümlesi baştan aşağı yanlıştır. Çünkü her yerde diyerek ona mekân izafe etmiş oluyoruz ki bu büyük bir hatadır. Doğru olan Allah hazır ve nazırdır demek ve her yerde kelimesini kullanmamaktır.

Cenabı hak kaf suresinde bismillah ve nahnu akrebu ileyhi min hablil veridi, biz ona şah damarınızdan daha yakınız, buyurmaktadır. Bu yakınlık zatı ile değil sıfatıyla yakınlıktır. Rabbimizin zatı ile yakınlığı sadece cennete mümkün olacaktır.

Cenabı hakkın görmesi keyfiyetsiz ve meçhuldür. Yani kainattaki her şeyi aynı anda nasıl gördüğünü tarif edemeyiz. Bu müteşabih bir tanım olup tevil edilemez. Müteşabih kavramını kurcalayan sapar. Bu kadarını bilmemiz yeterlidir.

Meleklerin, peygamberlerin, Hazreti Hızır ve İlyas’ın, evliyanın, salih kulların ruhlarının hazır olmaları zamanlı ve mekânlıdır. Yani bunların bazı zamanlarda içimize gelmeleri, ruhlarının hazır olmaları zamanlı ve mekânlı olup Cenabı hak ne kadar müsaade etmişse o kadar kalabilirler.

Sürekli ‘’falan peygamberin ruhuylayım, Hazreti İlyas ileyim, Hazreti Hızır hep yanımda, sürekli meleklerle birlikteyim vs.’’ gibi cümleler kullanıp kendine etraf toplayıp saygınlık kazanmaya çalışanlar sapkındır. Bu cehalet ve kendini övmektir. Onun söylediği belki cinlerdir. Cin ilmini bilmeyen sapık da çoktur.

7- Allahı tealanın evveli ve başlangıcı ahiri ve sonu yoktur. Cenabı hak hadid suresinde bismillah Huvel evvelu vel ahiru… o evvelidir başı yoktur, ebedidir sonu yoktur, buyurur.

8- Allah (cc) vacibü’l vücuttur. Varlığı lazımdır. Zatının gereğidir. Varlığı başkasından değil, kendindendir. Varlığı kendinden olan başkasından olana benzemez. Mesela bizim varlığımız annemizden babamızdan sebep olmuştur.

Şura suresinde bismillah …leyse ke mislihi şey'un, onun benzeri ve misli yoktur. Çünkü gördüğümüz her şeyi Rabbimiz yaratmıştır, yaratan yarattığına benzemez. İmam Azam Efendimiz Cenabı hakkı yaratılan birine benzeten küfre girer, buyuruyor.

9- Allahu teala cisim, cevher, araz değildir. Çünkü cisim maddelerin birleşmesinden meydana gelir. Cisimler mürekkep yani karışımdır. Cisimler bir mekâna ihtiyaç duyarlar. Cevher de yine cisim gibi mekâna ihtiyaç duyar. Cevher var olmak için kendisi dışındaki bir şeye muhtaçtır. Araz ise cisim ve cevherden sonra meydana gelen harici durumlardır. Kendi başına var olamaz. Bir cismin üzerindeki boyası, tadı, kokusu, rengi, sıcaklığı, soğukluğu, yaşlık, kuruluk… hepsi arazdır.

  Cenabı hakkın zıddı yoktur. Şekillenebilir, ölçülebilir, hesap edilebilir değildir. Bölünebilen parçalanabilen değildir. Bölünemeyen en küçük madde olan atom değildir. O’nun bu sıfatları değişikliğe uğramaz.

İnsanın aklı yüce yaratıcının hiçbir şeyini anlamaya güç yetiremez.

10- Allahu tealanın ceddi, nesebi ve şanı çok yücedir. Rabbimiz kuranımızda bismillah …Teala ceddu… Rabbimizin ceddi ve şanı yücedir, buyuruyor. Subhaneke duasında ve teâlâ ceddük derken Cenabı hakkın ceddini övmüş oluyoruz.

Ehli sünnetimize saldıranlar; Subhaneke kuran da yoktur, namazda okunmaz gibi iddialarda bulunurlar. Bunlara 12 büyük kaynak kitabımızda geçen bir hadisi şerifle cevap verelim. Hazreti Ayşe annemiz; Peygamberimiz namaza başlarken Sübhânekellâhümme ve bi hamdik ve tebârakesmük ve teâlâ ceddük ve lâ ilâhe ğayrük, duasını okurdu, buyuruyor.

Namazda subhaneke duasını okumak Hanefi ve Hanbeli mezhebine göre müekket sünnettir. İmam fatiha okumaya başlamış ise sübhaneke okunmaz. İkindi ve yatsı namazlarının ilk sünnetlerinde, teravih namazında iki rekatta selam verilmiyorsa 3. rekatın başında okunur. Cenaze namazlarında da ve celle senâük eklenerek okunur.

  Şafi mezhebimizde subhaneke yerine enam suresinin 79. ayetini dua yerine okunur. (İnni veccehtu vechiye lillezi fatares semavati vel arda hanifen ve ma ene minel muşrikin) Mailikiler de subhaneke ve enam suresinin 79. Ayetini birlikte okurlar.

11- Rabbimiz zatında sıfatlarında ve fiillerinde kamildir, noksansız ve eşsizdir. Cenabı hak Ehadun yani zatında birdir. Vahidun yani sıfatında ve fiilinde tektir.

Rabbizin zati sıfat 6, subuti sıfatı 8, fiili sıfatı 11, Haberi (manevi) sıfat 13, toplam 38 sıfatı vardır. İmam Azam Efendimiz Fıkhi Ekber’de Mümin cenabı hakkın zatını ve bütün sıfatlarını tanımak zorundadır, buyuruyor. Bunlara karşı şüphe oluşmuş ise küfre yaklaşmıştır. Bu tehlikeden kurtulmak için en azından şu dokuz sıfatı ezbere bilmelidir. Hayat, İlim, İrade, Kudret, Tekvin (tahlik, tarzik), Semi, Basar, Kelam.

Hadid suresine göre Allah’ın hiçbir ismi hiçbir sıfatı sonradan yaratılmamıştır. Ezelidir, kadimdir başlangıcı ve sonucu yoktur. Allah’ın sıfatlarından birisinin sonradan yaratılmış olduğunu söyleyen veya şüpheye düşen kişi küfre girer. Allah’ın sıfatlarını bir yaratılana benzetip mesela ‘’benim üstadım ne yapsam beni görür’’ dese küfre girer.

Hadisi şerifle geleceği müjdelenmiş İmam Azam Efendimiz abdest alan bir gencin günahlarının abdest suyu ile aktığını görünce ya Rabbi bu hali benden al, diye dua etmiştir.

Kuranımız bi yeminihi buyurur. Bu rabbimizin yeminidir. Rabbimizin 18 şeye yemin etmiştir. Biz Rabbimizin yeminini tevil edemeyiz ama üzerine yemin ettiği şeyleri önemseriz. Cenabı hak zatına, kuranımıza, peygamberlere, vahyin indiği beldelere, meleklerine, Allah yolunda koşanlara, kıyamet gününe, kaleme, gökyüzüne, güneşe, aya, geceye, gündüze, fecre, kuşluk vaktine, asra, yıldıza, havaya ve bitkilere yemin etmiştir. Bu yemin rabbimizin manevi sıfatındandır.

Arş; Taha suresine göre Rabbimizin arşı vardır. Ancak mahiyetini bilmeyiz. Keyfiyetsizdir, müteşabihtir. Tevil edemeyiz.

Kabz, (yed ve el); Rabbimiz Zümer suresinde kabza (yed, el) buyurur. Yine mahiyetini bilmeyiz. Keyfiyetsizdir, müteşabihtir. Tevil edemeyiz.

Cenabı hakkın gazabı ve rızası vardır. Gazabı nasıl olur, rızası nasıl tahakkuk eder biz bilemeyiz. Cenabı hak dilediğine rahmet eder. Keyfiyetsizdir, müteşabihtir.

Bakara suresinde, rahmet ettiğime engel olacak yoktur buyurur. Kimsenin neden niçin deme hakkı yoktur.

Rabbimizin kudreti, nimeti, görmesi ve istilası vardır. Ama mahiyetini bilmeyiz. Keyfiyetsizdir, müteşabihtir. Tevil edemeyiz.

Cenabı hakkın veçhi yani yüzü vardır. Keyfiyetsizdir, müteşabihtir. Tevil edemeyiz. Mahiyetini bilmeyiz.

12- Bu dünyada peygamberimiz (sav) dahil hiçbir yaratılmış Allahu tealayı baş gözüyle göremez. Bunlar itikadımızın temel taşlarıdır. Asla yerinden oynatılmaz. Oynatılırsa yıkılır.

Cenabı hak Enam ve Araf suresinde bismillah La tudrikuhul ebsaru, baş gözler idrak ve ihata edemez, buyurur. Kıyamet suresinde bismillah İla rabbiha nazıreh buyurarak ahirette göreceğimizi haber verir.

Peygamber Efendimiz (sav); Allahın yarattıkları hakkında düşününüz ancak Allahın zatı hakkında düşünmeyiniz. Çünkü siz buna güç yetiremezsiniz, buyurur.

El Fatiha